Reformacja i tolerancja: Jedność w różnorodości? Współistnienie róznych wyznań na ziemi wschoweskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim

0455527 - FLÚ 2016 RIV PL pol M - Část monografie knihy
Klosová, Markéta
Trzy sztuki Sebastiana Macera i Schola ludus Jana Amosa Komeńskiego.
[Three plays by Sebeastian Macer and Schola ludus by J. A. Comenius.]
Reformacja i tolerancja: Jedność w różnorodości? Współistnienie róznych wyznań na ziemi wschoweskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim. Leszno: Stowarzyszenie Czas A.R.T.; Muzeum Okręgowe w Lesznie, 2015 - (Małkus, M.; Szymańska, K.), s. 247-270. ISBN 978-83-63363-20-8
Grant CEP: GA ČR(CZ) GB14-37038G
Institucionální podpora: RVO:67985955
Klíčová slova: school theatre * drama * Latin plays * Czech playwrights
Kód oboru RIV: AB - Dějiny

Sebastyan Macer z Letoszyc wniósł do repertuaru leszeńskiego gimnazjum trzy dramatyzacje (1650, 1651) Janui Komeńskiego, w których opracował ogółem 60 rozdziałów podręcznika (wersja z roku 1649). Sebastyan Macer z Letoszyc w swej pierwszej dramatyzacji starał się wykorzystać elementy typowe dla współczesnych sztuk dramatycznych i wprowadził do sztuki teatralnej komiczne scenki, charakteryzujące wstępne monologi przedstawiające różne postacie. Pierwsza dramatyzacja zawierała też zbyt wiele tekstu pierwowzoru. Macer być może zbyt często korzystał z monologów. W drugiej i trzeciej dramatyzacji Macer tekst uprościł i włączył do niego mniej pensum Janui; stopniowo ubywało monologów. Tekst Janui w jego sztukach był bez istotniejszych zmian. Wyjątkiem jest pierwszy akt trzecie dramatyzacji Macera, wypełniony niezależnym na Janui tekstem i świeżymi dialogami dotyczącymi matematyki. Komeński w szkole w Sarospataku przystąpił do opracowania cyklu sztuk teatralnych Schola ludus (1654), których pięć pierwszych w zasadzie zawierało taki sam materiał, jak w trzech dramatyzacjach Macra. Komeński podzielił treść Janui (wersja z roku 1652) na kilka sztuk teatralnych, aktów i scen, przy czym wykorzystał zdecydowanie większą ilość postaci, niż jego poprzednik. W ten sposób mógł podzielić treść Janui, jak również swój nowy tekst na drobne odcinki, które były recytowane na scenie przez wielu nieustannie zmieniających się aktorów. Komeński też dokładnie przeformułował treść podręcznika i przystosował ją do przedstawienia teatralnego. Ponadto poświęcił sporo uwagi teatralnemu wykonaniu swych dramatyzacji. Komeński jednak pomysł swego poprzednika podniósł do zasady: cała Schola ludus opiera się na demonstracji przedmiotów, sposobów postępowania roboczych itd. W odróżnieniu od Macera Komeński napisał cykl szkolnych spektakli teatralnych, które doczekały się ogółem pięciu wydań w różnych miejscach protestanckiej Europy.

Šebestián Macer of Letošice wrote three dramatizations (1650, 1651) of Janua by Comenius for the Leszno school theatre and used for them 60 chapters of this textbook (a version published 1649). In his first dramatization Macer used typical elemensts of contemporary dramas (comic scenes, charcterising monologues of dramatis personae etc. The first dramatization incorporated too many chapters of Janua and the author used monologues excessively. In the second and third dramatization Macer made the text simplier, used fewer chapters of Janua and a number of monologues decreased. The wording of the Janua textbook remained practically unchanged in all of his three plays – with the exception of the first act of the third dramatization scenes of which had an independent text without any connection with Janua and contained lively dialogues on mathematics. Comenius wrote for a school in Sárospatak a cycle of school plays Schola ludus (1654) five of which incorporated the same material as Macer in his three dramatizations. Comenius separated 60 chapters of Janua (a version published 1652) into much more plays, acts, scenes and employed much more characters than his predecessor. So he divided the Janua text and his own new additions into many short parts of text which were delivered by many actors taking quickly turns on scene. The author also reformulated the text of the textbook and adapted it for stage. Unlike Macer, Comenius paid close attention to instruction for staging his plays. Schola ludus was based on demonstrations of various objects, activities, handicrafts etc. In contrast to Macer, Comenius created the cycle of school plays which were very successful and were published five times in the various parts of protestant Europe in the 17th century.
Trvalý link: http://hdl.handle.net/11104/0256201